Lễ hội đặc sắc đầu năm mới, chơi xuân và vãn cảnh

Lễ hội đầu năm dịp đầu xuân Đinh Dậu là cơ hội để du khách vừa tham quan, du xuân, vừa dâng lễ, cầu an, xin tài lộc.

Trong tháng giêng, nhân dân đồng bằng Bắc bộ đón Tết Nguyên đán với một chuỗi lễ hội mà “danh tiếng” đã vượt lũy tre làng như hội chùa Hương (Mỹ Đức, Hà Nội), hội Yên Tử (Uông Bí, Quảng Ninh) diễn ra cả tháng, hội Lim (Tiên Du, Bắc Ninh) từ 12-13 tháng giêng, hội Xoan (Tam Nông, Phú Thọ), hội Bà Chúa Kho (Bắc Ninh), hội Gióng (Hà Nội) mồng 6 tết, chợ Viềng (Nam Định) đêm mồng 8, hội đền Trần (Nam Định) đêm 14 tháng giêng.

Phần lớn du khách đi lễ với mục đích dâng lễ cầu an, xin tài lộc. Tại nhiều lễ hội, phần “lễ” đã trở nên áp đảo so với phần “hội”, trong khi nguyên bản ban đầu, các lễ hội luôn ghi nhận sâu sắc nhu cầu được du xuân của người dân. Ví dụ lễ hội chùa Hương, Yên Tử là để người dân đi vãn cảnh sông núi vào xuân, lên núi cao ngắm chùa chiền thanh tịnh, hay lễ hội Lim, hội Xoan là cái cớ để trai gái các làng dập dìu hát giao duyên. Lễ hội Gióng là dịp “xem lại” vẻ đẹp hào hùng và can trường của vị thần đã bảo vệ đất nước.

Dưới đây là một số lễ hội đặc sắc của Miền Bắc:

• Hội đền An Dương Vương (làng Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội): kéo dài từ ngày 6 đến 16 tháng giêng. Lễ hội tưởng nhớ đến vua Thục Phán có công dựng nước Âu Lạc, xây thành Cổ Loa.
• Lễ hội Lim (Nội Duệ, Tiên Sơn, Bắc Ninh) từ ngày 13 đến 15 tháng giêng): dân sở tại hay du khách khắp nơi lại nô nức rủ nhau đi dự hội Lim để được say sưa trong không khí hội hè, để được nghe những liền anh liền chị giao cảm đắm say trong điệu hát lời ca quan họ và xem tục kết chạ, kết bạn đầy tình nghĩa.
• Hội Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội) thường bắt đầu từ mồng 6 đến 12-4 âm lịch và chính hội là mồng 9 tháng giêng, diễn lại tích Thánh Gióng đánh giặc Ân. Hội Gióng được tổ chức để tưởng nhớ đến Thánh Gióng - vị anh hùng thiếu niên của dân tộc ta.
• Hội đền Hùng (Hy Cương, Phong Châu, Phú Thọ). Hội mở từ ngày 9 đến 13-3, chính hội vào ngày 10-3 âm lịch, có các nghi thức rước bánh chưng - bánh giầy.
• Hội đền Và (Bất Bạt): Mở vào ngày 15 âm lịch, thờ thần núi Tản Viên. Năm nay cũng là năm đầu tiên một gian giới thiệu về nghệ thuật thư pháp được trưng bày tại đền Và. Cùng với hoạt động trên, các cuộc thi, trò chơi dân gian như thi cờ tướng, thi nấu cơm, kéo co, chọi gà, liên hoan văn nghệ quần chúng...
• Hội Trường Yên (Hoa Lư, Ninh Bình): Hội mở từ ngày 9 đến 11- 3 âm lịch, chính hội là 10-3 ngay trên mảnh đất cố đô Hoa Lư, tưởng nhớ người anh hùng dân tộc Đinh Bộ Lĩnh. Mở đầu lễ hội là màn múa rồng của dân xã Gia Phương, Gia Viễn, rước ngọn lửa truyền thống từ mộ vua Đinh trên đỉnh Mã Yên đến sân đền vua Đinh. Trong hội còn có trò cờ lau tập trận và trò kéo chữ.
• Hội Đình Bảng (Tiên Sơn, Bắc Ninh): mở vào ngày 15-3 âm lịch với các nghi lễ rước xách, tế cùng các trò vui như vật, chọi gà, hát quan họ trên thuyền...
• Lễ hội Côn Sơn bắt đầu từ mồng mười tháng giêng, chùa Côn Sơn (huyện Chí Linh, Hải Dương) đã được đón khách thập phương đến lễ Phật và trẩy hội. Chính thức lễ hội bắt đầu từ rằm tháng giêng đến ngày 22 thì kết thúc.
• Hội chùa Thầy: Đến với chùa Thầy, du khách được chiêm ngưỡng phong cảnh non nước hữu tình, thưởng thức các màn rối nước đặc sắc - một môn nghệ thuật truyền thống mà tổ sư của nghề không ai khác chính là Từ Đạo Hạnh truyền lại. Hội chùa Thầy diễn ra từ ngày 5 đến 7-3 âm lịch.

Dù mỗi dân tộc có một lễ hội đón năm mới với tên gọi và nghi thức khác nhau, nhưng bản chất đều là các lễ hội đón xuân mới, cầu phúc cho gia đình và bản làng một năm sung túc và no đủ, nhà nhà vui vầy, hạnh phúc. Đây là dịp để nhiều nhóm bạn trẻ rong ruổi qua các tỉnh Bắc bộ như Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Cao Bằng mong tìm gặp những lễ hội dân gian truyền thống của riêng từng dân tộc, với những sắc màu khác biệt mà chỉ có du xuân mới có cơ hội “chạm vào”.

Các lễ hội đặc sắc miền Trung:

• Hội vật làng Sình: diễn ra vào mồng 9 và 10 tết. Làng Sình, còn có tên là làng Lại Ân, cách TP Huế 8km (thuộc xã Phú Mậu, huyện Phú Vang). Đêm 14 tháng giêng, đó là Tết Nguyên tiêu. Người Huế trong nhiều năm trở lại đây có phong trào đón Tết Nguyên tiêu tại các vùng núi cao lân cận thành phố như: đồi Vọng Cảnh, đồi Quảng Tế, đồi Thiên An, núi Ngự Bình... Ở đó chủ yếu giới trẻ sẽ vui thú thưởng trăng cùng đình đám ca hát, nhảy múa, ăn nhậu cho đến rạng sáng 15 tháng giêng.
• Lễ hội Kỳ Yên mùa xuân tại làng Thai Dương Hạ (xã Hải Dương, huyện Hương Trà), tổ chức vào mồng 9 và 10 tết; làng Thai Dương (thị trấn Thuận An, huyện Phú Vang) ngày 11 và 12 tết.
• Hội đua ngựa Gò Thì Thùng tại xã An Xuân, huyện Tuy An (Phú Yên) diễn ra vào thứ hai ngày 6-2 (ngày 9 tháng giêng - Bính Tuất).
• Lễ hội cầu ngư, hát bả trạo, hát tuồng, múa lân bắt đầu tổ chức khắp các làng chài ở Tuy Hòa, Tuy An, Sông Cầu, Đông Hòa.
• Lễ hội Đập Đồng Cam - dâng hương tưởng niệm những người đã hi sinh trong quá trình tham gia xây dựng công trình thủy lợi này. Bây giờ thành ngoài lễ dâng hương, lễ hội Đập Đồng Cam đã trở thành lễ hội du xuân.
• Đêm thơ Nguyên Tiêu hằng năm được tổ chức ngay bên chân tháp Nhạn trên núi Nhạn, TP Tuy Hòa.
• Ngày lễ hành hương về chùa Linh Phong diễn ra trong hai ngày 24 và 25 tháng giêng âm lịch hằng năm, tại chùa Linh Phong (xã Cát Tiến, Phù Cát, Bình Định).
• Cuối tháng giêng, Gia Lai tổ chức lễ đón nhận danh hiệu “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây nguyên là kiệt tác truyền khẩu - di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại” của UNESCO bình chọn. Lễ hội được tổ chức tại hồ du lịch sinh thái Diên Hồng - TP Pleiku. Qui mô lễ hội được tổ chức hoành tráng tại năm tỉnh Tây nguyên gồm Gia Lai, Kontum, Đắc Lắc, Đắc Nông, Lâm Đồng.

Các lễ hội đặc sắc Miền Nam:

• Hội Linh Sơn Thánh Mẫu, còn gọi là hội xuân núi Bà Đen (Tây Ninh), thường từ ngày 10 tháng giêng, đông nhất là ngày 15 tháng giêng. Đặc trưng của hội là chơi xuân, vãn cảnh, cúng lễ cầu mong một năm thịnh vượng.
• Hội Bà Chúa Xứ (núi Sam, xã Vĩnh Tế, Châu Đốc, An Giang) diễn ra trong ba ngày, từ 24 đến 26-4 âm lịch. Ngày 26 là ngày lễ chính, được cử hành vào 4 giờ sáng để cầu an, cầu phúc.