Lễ hội Đình Yên Phụ một nét đẹp văn hóa

Từ lâu nhân dân cứ xem ngay đến tháng Giêng về, cũng là mùa lễ hội, cư dân xung quanh hồ Tây lại náo nức đi hội chùa, đình. Trong các lễ hội tháng Giêng, người dân nơi đây cảm nhận lễ hội đình Yên Phụ mang nét đẹp văn hiến của người Thăng Long - Hà Nội.

Đình làng Yên Phụ

Hội đình Yên Phụ trang nghiêm và là một nét đẹp văn hoá truyền thống của Hà Nội cần được duy trì giữ gìn. Năm 2006, từ tiền công đức và đóng góp của nhân dân phường Yên Phụ và khách thập phương, đình Yên Phụ đã được trùng tu rất tỉ mỉ, nhưng vẫn giữ được toàn vẹn cấu trúc cổ xưa. Đình Yên Phụ thâm u, bền vững, nằm bên Hồ Tây, chắc chắn sẽ là nơi linh thiêng, gìn giữ nét văn hoá nghìn năm Thăng Long - Hà Nội.

Nét độc đáo của đình Yên Phụ nằm ở chỗ toàn bộ ngôi đình được thiết kế theo lối nhà dọc, quay hướng Bắc tạo nên sự thâm nghiêm, tao nhã. Ngoài cùng sát với ao đình là cổng đình được xây theo kiểu tứ trụ. Qua cổng, là sân đình khá rộng, hai bên hai dãy nhà dải vũ, tiếp đến là đại đình được xây theo kiểu chữ đinh, đình có năm gian đại đình và năm gian hậu cung. Cửa đình mở ở hồi hướng bắc theo kiểu bức bàn.

Mái đình được lợp bằng ngói mũi hài, các góc uốn cong quay chầu về nóc mái. Chính giữa bờ nóc mái có đắp nổi hình hai con rồng chầu mặt trời, bên cạnh là đôi phượng xòe cánh. Cột đình được làm bằng gỗ lim kê trên các chân tảng đá xanh. Các đầu bẩy được chạm nổi các đề tài rồng mây, tứ linh.

Đình làng lợp bằng ngói mũi hài

Các bức cốn cũng được chạm nổi tứ quý, tứ linh, các hình hoa lá, mây cách điệu … Nghệ thuật chạm khắc gỗ khá tinh xảo, đường nét sâu đậm, sống động, mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII - XVIII.

Một bên đình xưa là nền và bệ của văn chỉ thờ Đức Thánh hiền và một bên có dựng bia công đức (lập từ thời Tự Đức). Đình có hai giáp: giáp đông và giáp nam. Trong đình còn lưu một chuông đồng đúc thời Thiệu Trị (1842) nhân dịp đình được đổi tên là đình Yên Phụ. Tại đây hiện còn lưu giữ được 78 đạo sắc, cổ nhất là sắc thời Lê Vĩnh Tộ (1619).

Do đình nằm dọc nên cũng thờ dọc. Chính giữa hậu cung có khán thờ bằng gỗ sơn son thếp vàng. Trong đó đặt ba bộ long ngai, bài vị, mũ áo của ba vị thành hoàng. Phía trước đặt các đồ thờ tự. Nổi lên trên các hàng cột đình ở phía trước là những bức hoành phi, câu đối ca ngợi đức hạnh của thành hoàng và nét phong thuy tuyệt mỹ của đình.

Cụ Từ trông đình cho biết: Thành hoàng được thờ ở đình Yên Phụ là ba anh em: Uy Linh Lang, Vương Duy và Vương Ba. Uy Linh Lang là con trai của hoàng hậu Minh Đức, dưới thời Trần Thánh Tông. Năm tuổi 18, ham mê đạo Phật, xin phép vua cha cho xuất gia nhưng không được chấp thuận, chàng bèn giả làm dân thường, trốn đi tìm thầy học đạo.

 Khi quân Mông Nguyên xâm lược nước ta, chàng đã chiêu mộ binh sĩ chống lại quân xâm lược. Đội quân của chàng tự xưng là “Thiên tử quân”, tiến đánh quân Nguyên Mông ở Bàn Than, Vạn Kiếp, Mạn Trù, Đông Kết… lập được nhiều chiến công. Khi bình công, xét thưởng, Uy Linh Lang được vua phong Đại Vương.

Hiện nay có tới 72 nơi xa gần thờ hoàng tử Linh Lang. Tất cả đều mở hội vào ngày 10 tháng Hai. Cuốn Lễ hội Thăng Long của Lê Trung Vũ cho biết về lễ hội ở đình Yên Phụ: Chính lễ ngày 10 tháng Hai có lễ bò thui, mỗi giáp một con. Cuộc tế rất trọng thể. Sau đó, rước từ cung An Thọ vào đình rồi lại hoàn cung. Nghi thức oai nghiêm: cờ, bát bửu, long đình, bát âm tài tử, kiệu bát cống rước mẫu, đội tứ linh múa cầu phúc.Đình Yên Phụ thờ Uy Hội đình được mở vào ngày 10/ 2 âm lịch hàng năm với sự tham gia của nhân dân các địa phương xung quanh hồ Tây như Nghi Tàm, Tứ Liên, Nhật Tân, đặc biệt có đoàn kết chạ từ làng Thanh Cù, huyện Kim Thi (Hưng Yên) nơi có Gò Đống Mối tương truyền là mộ Uy Đô Linh Lang về dự. Hội đình Yên Phụ đến nay vẫn được đánh giá là giữ được nề nếp Hội đình của Hà Nội. 

Người làng Yên Phụ có những câu ca dao rằng:

Hỡi cô đội nón ba tầm

Cô về Yên Phụ phiên rằm lại sang

Phiên rằm chợ chính Yên Quang

Yêu hoa anh đợi hoa nàng mới mua

Nhân dân nô nức đi lễ Đình

Lễ hội được bắt đầu từ sáng với lễ tế của các bô lão. Mọi người đến đây thắp nén tâm hương dâng lên Thành Hoàng và các chư vị cầu cho gặp nhiều may mắn và giai han dau nam. Sau nghi thức lễ tế là biểu diễn múa lân múa rồng của các thanh niên trong làng. Lễ hội đình được diễn ra tiếp theo với màn rước kiệu do 4 thanh niên khoẻ mạnh, mặc áo dài, dải có tua mạng. Hai kiệu đại do 16 thanh niên cường tráng, khoẻ mạnh mặc áo trắng, quần trắng, đai đỏ, đai xanh khênh, đi theo là đoàn múa sinh tiền, các vị chức sắc bô lão và nhân dân cùng hưởng ứng. Múa Rồng và các kiệu được rước dọc phố Yên Phụ qua đường Thanh Niên tới chùa Trấn Quốc để thỉnh nước về tắm tượng. Đoàn rước sau khi vào chùa và được Hòa thượng trụ trì đọc sớ ban phép vào nước thỉnh. Khi thỉnh được nước cả đoàn lại rước về đình và tổ chức lễ mộc dục (tắm tượng). Trong hội còn diễn ra nhiều trò chơi như, đánh cờ người, chọi gà, chọi chim, bơi thuyền ...

Các nghi lễ được tổ chức trang nghiêm